Het team van de Josephschool in Bloemendaal telt acht gespecialiseerde leerkrachten. Zij zetten hun specialisme in ten bate van de hele school, met als doel om met het team de onderwijskwaliteit te bewaken en te waarborgen. Interne begeleider en spin in het web Annemiek Merckx vertelt samen met twee van deze specialisten hoe dat werkt. Een verhaal over randvoorwaarden neerzetten en de motivatie om met en van elkaar te leren.

Het begon min of meer met het boek ‘En als we nou weer eens gewoon gingen lesgeven?’ Merckx: ,,Dat maakte wat los. Wat als we de specialisaties van onze leerkrachten echt stevig zouden gaan neerzetten? We hadden net een nieuwe directeur-bestuurder, van buiten het onderwijs. Hij stelde: Het gaat niet alleen om onderwijs, maar ook om de randvoorwaarden om de kwaliteit die we in huis hebben de ruimte te kunnen geven.’’

Randvoorwaarden
Die randvoorwaarden zijn de afgelopen jaren stevig neergezet. De specialisten die al in de school aanwezig waren, worden in tijd gefaciliteerd om zichzelf verder te bekwamen en collega’s te ondersteunen. De school beschikt over een rekenspecialist, twee taalspecialisten, een specialist meer- en hoogbegaafdheid, twee specialisten thematisch werken, een cultuurspecialist en een specialist pedagogisch klimaat. Zij focussen op hun eigen vakgebied, maar werken ook samen bij vakoverstijgende thema’s. Merckx: ,,Juist door elkaar op te zoeken en samen te werken, ga je steeds meer dezelfde taal spreken in de school, dat helpt enorm.’’

De specialisten legden in overleg met directie en IB de ijkpunten binnen hun expertisegebied vast in kwaliteitskaarten die de dagelijkse standaard vormen binnen de school. Daarnaast ontwikkelden zij ambitiekaarten waarin wordt beschreven hoe blijvend aan die kwaliteit wordt gewerkt en met welke doelen in het vizier.  Merckx: ,,Vier keer per jaar bespreken we met elkaar de voortgang van deze aanpak, waarvan twee keer met de directeur van de school erbij. We leggen steeds dat wat we doen naast de visie van de school. Klopt het met wat we als school willen? Zijn we op koers of moeten we bijsturen?’’

Kwaliteitsbewaking
Een ander element van de kwaliteitsbewaking, vormen de schoolkwaliteit-gesprekken die de specialisten op de kernvakken rekenen en taal en de specialisten pedagogisch klimaat en meer- en hoogbegaafdheid twee keer per jaar met álle leerkrachten voeren aan de hand van de toets-analyse. Hiervoor roostert de school anderhalve dag leeg, zo kan het team samen focussen op wat nodig is. ,,Dit doen we via speeddates, zodat de specialisten iedereen en dus ook elkaar spreken. Deze schoolanalyse wordt besproken met directie en IB en zo ontstaat een totaalbeeld. Vervolgens bepalen we in overleg met de betrokken leerkrachten per groep welke interventies nodig zijn en waar het zwaartepunt komt te liggen.’’

Bij dit kwaliteitstraject is de school ondersteund op basis van het traject Goed worden, goed blijven +. Merckx: ,,Dat heeft ons geholpen om de specialisten in stelling te brengen en om uit de waan van de dag te blijven. Ik heb als IB-er geleerd de verleiding te weerstaan om zaken naar me toe te trekken.'' Waar Merckx voorheen als IB-er de rol had van degene die de besluiten nam over passende ondersteuning, is zij nu vooral de coördinerende spin in het web met de visie van de school als leidraad. ,,IB en de specialisten zijn echt sparringpartners binnen de zorgstructuur. Het eigenaarschap ligt bij de specialisten en bij de leerkrachten zelf. Dat was eerst best spannend. Maar het onderlinge vertrouwen is intussen groot. Collega’s willen echt van elkaar leren.’’

 
Muziek als vaste waarde in de school

Verder kijken
Rianne Nieuwenhuizen is de rekenspecialist. Haar rol is coördinerend, adviserend en zonodig sturend. Zij heeft het rekenbeleid op de Josephschool vastgelegd in een kwaliteitskaart en werkt via het ‘actief overleg’ – bewust geen vergadering genoemd - met het team aan de ambitiekaart waarop wordt beschreven waar de school met het rekenonderwijs naartoe wil. ,,Wij zijn een school met een lage weging. Dat betekent dat het rekenonderwijs in alle groepen in de basis moet zijn afgestemd op sterke rekenaars.’’ In nauwe samenwerking met de HB-specialist werden ambities verder uitgewerkt. Nieuwenhuizen: ,,Nu werken we in alle groepen met hogere orde denkvragen bij het rekenen. Daar haakt de HB-specialist bij aan buiten de groepen om, in de vorm van grotere rekenuitdagingen waarbij kinderen verder leren kijken. Zo wordt ook gewerkt aan leren-leren vaardigheden.’’

Het rekenonderwijs op de school wordt vormgegeven met het ‘trechtermodel’. Nieuwenhuizen: ,,We brengen eerst in kaart welk aanbod voor het grootste deel van de groep passend is. Vanuit die basis zien we welke leerlingen wat meer of iets anders nodig hebben.’’ Dat is niet zo eenvoudig als het lijkt. ,,De neiging om vooral aandacht te schenken aan de relatief kleinere groep zwakkere rekenaars is groot. Het vraagt omdenken om de focus te leggen op de grootste groep, zodat zij uit de voeten kunnen en je als leerkracht gerichter de kleinere groepen kunt bedienen.’’

Cultuur
Een stevige pijler binnen de Josephschool is cultuur. Cultuurspecialist Marleen Liefaard zorgde er samen met drie collega’s uit alle bouwen voor dat cultuuronderwijs inmiddels staat als een huis met vele kamers. Een voorstelling en een tentoonstelling in de school en een cultureel uitstapje met ouders erbij, horen bij het vaste aanbod in alle groepen. De school voorziet in atelieronderwijs dat wordt verzorgd door leerkrachten vanuit hun eigen talenten. En Liefaard zit vol ideeën om ook techniek meer te betrekken bij die aanpak.

Verder heeft zij zich er hard voor gemaakt dat álle leerlingen gedegen zangonderwijs krijgen in de vorm van koorscholing voor de groepen 1 tot en met 8. Bovendien krijgen alle leerlingen in groep 5, 6 en 7 de gelegenheid om een half jaar lang een instrument te verkennen, zowel op school als thuis. Liefaard: ,,Muziek is essentieel voor de ontwikkeling van kinderen. Zij zijn op school al zo veel met hun hoofd bezig, we willen hen leren met hun gevoel in contact te blijven. Zingen gaat naar binnen, het gaat over melodie, over ritme. Onze kinderen hebben het nodig om in hun lijf te leren blijven, even uit hun hoofd te gaan. Ze moeten al zoveel.’’